Mączniak jabłoni – jedna z najgroźniejszych chorób

od Redakcja , 3 kwietnia, 2018

Mączniak jabłoni (Podosphaera leucotricha (Ellis et EV.) Salm) jest jedną z najgroźniejszych chorób jabłoni, zwłaszcza w regionach charakteryzujących się ciepłym i półsuchym klimatem. Z powodu łagodnych zim i wyjątkowo ciepłych okresów letnich w ostatnich latach obserwujemy wzrost nasilenia mączniaka jabłoni- mówił podczas 60 Jubileuszowej Ogólnopolskiej Konferencji Ochrony Roślin Sadowniczych Sylwester Masny z Instytutu Ogrodnictwa.

Sprawcą choroby jest pasożyt jabłoni, który rozwija się na powierzchni zielnych organów i wrasta do ich komórek za pomocą ssawek. Konsekwencją infekcji są zakłócenia podstawowych procesów fizjologicznych, a zwłaszcza zwiększenie transpiracji porażonych liści, pędów i owoców. Dodatkowo następuje ograniczenie asymilacji oraz gwałtowne zahamowanie wzrostu porażonych organów, które w momencie znacznego porażenia są zdeformowane i zasychają. W szczególności niebezpieczne jest porażenie pąków wierzchołkowych młodych drzewek jabłoni w szkółkach, a także w nowo zakładanych sadach. Porażenie na tym etapie produkcji wpływa na zahamowanie wzrostu rozwijających się z pąków wierzchołkowych pędów, co w konsekwencji przyczynia się do deformacji koron młodych drzew. Jeżeli strzępki Podosphaera leucotricha przezimują- w generatywnych pąkach jabłoni- to po rozpoczęciu wegetacji mączniak wystąpi na liściach i pąkach kwiatowych rozwijających się rozet. W wyniku silnego porażenia zawiązki owoców są zniekształcone oraz na ich powierzchni powstają charakterystyczne siateczkowate ordzewienia. Wystąpienie choroby skutkuje zmniejszeniem jakości i wielkości uzyskanego plonu, a także zwiększa wrażliwość drzew na mróz.

A co z odpornością odmian na mączniaka jabłoni?

Do zakładania nowych sadów rekomenduje się odmiany mało podatne i tolerancyjne na mączniaka. Przykładem tych odmian jest m.in. „Delikates”, „Elise”, „Elstar”, „Empire”, „James Grieve”, „Jester”, „Melfree”,”Mutsu”, „ Pinova”, „Piros”, „Rajka”, „Red Delicious”, „Rubinola”, „Spartan” i „Topaz”. Jednak najczęściej wybierane przez sadowników odmiany („Gala”, „Jonagold”, „Idared”) są podatne lub bardzo podatne na mączniaka, przy jednocześnie wysokiej tolerancji tych odmian na chorobę. W pełni owocujących sadach nie ma konieczności stosowania intensywnej ochrony, która prowadzi do całkowitej eliminacji mączniaka. Ochrona młodych drzewek w sadach i szkółkach jest bardzo ważna, dlatego wykonane zabiegi ochronne powinny całkowicie zabezpieczyć przyrastające pędy. Metodą obniżającą wielkość infekcji jest usuwanie pędów z charakterystycznymi objawami porażenia w czasie spoczynku drzew, a także wczesną wiosną w momencie pojawienia się pierwszych objawów infekcji.

Integrowana ochrona jabłoni a występowanie mączniaka jabłoni.

Podstawowym elementem integrowanej ochrony jabłoni przed mączniakiem jest odpowiednie formowanie koron drzew. W trakcie przeprowadzania cięcia drzew w okresie zimowym zaleca się usuwanie porażonych pędów, które są źródłem infekcji. W tym okresie można zaobserwować charakterystyczny srebrzystoszary nalot wskazujący na silne porażenie pędów. Drugim ważnym zabiegiem jest wycinanie wszystkich pędów z porażonymi liśćmi i kwiatostanami. Ten zabieg fitosanitarny należy wykonać przed lub w momencie kwitnienia jabłoni. Odpowiednio uformowane korony drzew umożliwiają uzyskanie większej przewiewności oraz zmniejszenie wilgotności względnej powietrza, co prowadzi do ograniczenia kiełkowania zarodników P. leucotricha. Wykonywanie systematycznego wykaszania trawy w międzyrzędziach wpływa znacząco na obniżenie wilgotności względnej powietrza w koronach drzew. Pamiętać należy, że przewiewność koron jabłoni jest często ograniczona z powodu nadmiernego nawożenia azotem.

Jak można ograniczyć występowanie mączniaka w sadzie i szkółce?

Kluczowym czynnikiem pozwalającym ograniczyć występowanie mączniaka jabłoni jest nawożenie azotowe. Ustalenie wysokości zastosowanej dawki azotu należy określać na podstawie wymagań odmiany, podkładki jabłoni, wieku i wielkości drzew, przewidywanego plonu, a także panujących warunków atmosferycznych. Utrzymanie wzrostu drzew na umiarkowanym poziomie wpływa na wcześniejsze zakończenie wykonywanych przez sadownika zabiegów chemicznych w celu ochrony przed mączniakiem jabłoni. Zastosowanie fungicydów konieczne jest w sadach, w których uprawiane są odmiany jabłoni podatne na mączniaka. Wykonanie pierwszego zabiegu chemicznego uzależnione jest od wyniku przeprowadzonej lustracji. Częstotliwość wykonywanych zabiegów chemicznych jest ważnym elementem w ochronie przed mączniakiem jabłoni, dlatego zabieg powinien być wykonywany nie rzadziej niż co dwa tygodnie. Czynnikami wpływającymi na skrócenie odstępów między wykonywaniem zabiegów jest m.in. podatność odmiany, wielkość źródła infekcji, warunki pogodowe i skuteczność zastosowanych preparatów. Preparaty zawierające siarkę są fungicydami zapobiegawczymi o powierzchniowym działaniu. Środki zawierające siarkę powinny być stosowane w krótszych odstępach czasowych oraz w warunkach niskich temperatur powietrza. W temperaturze powyżej 12^oC najskuteczniejsze są inhibitory biosyntezy ergosterolu (IBE). Istotne jest włączenie w chłodne dni do programu ochrony fungicydów z grupy strobiluryn, które ograniczają zarodnikowanie P. leucotricha.