Siewniki przeznaczone do wysiewu nasion warzyw to niejednokrotnie urządzenia o wyjątkowych konstrukcjach. Ilekroć pomyślimy, że w grę wchodzi wysiew ziarenek wielkości nasion maku, wówczas od razu nasuwa się jedno określenie – precyzja. Przyjrzyjmy się, co oferują nowoczesne siewniki do warzyw najpopularniejszych marek.
Siewniki przeznaczone do siewu warzyw to specyficzne urządzenia, którym stawiany jest szereg wymogów, kierowanych głównie zróżnicowaniem grup, gatunków czy odmian warzyw. Szczególnie w warzywnictwie, niemal każda z uprawianych roślin ma zgoła odmienne wymagania agrotechniczne, które dodatkowo mogą się zmieniać wraz z klasą gleby, warunkami wysiewu, możliwością późniejszego nawadniania czy stosowaniem odpowiednich zabiegów agrotechnicznych. Dodatkowo, ponieważ siew nasion wykonywany jest wieloma sposobami, trudno też wskazać siewnik uniwersalny. Zatem im wysiew nasion będzie wykonany dokładniej, czyli w równomiernych odległościach w rzędzie oraz na jednakowej głębokości, tym późniejszy plon z pewnością będzie znacznie wyższy. Szczególnie istotnym czynnikiem będą tu głównie równomierne wschody roślin, dzięki którym można np. maksymalnie opóźnić chemiczny zabieg przedwschodowy, niszczący pierwsze chwasty tuż przed wzejściem roślin.
Wydajność na różnych poziomach
Należy też zaznaczyć, że uprawa warzyw to specyficzna gałąź rolnictwa, na której występuje wyjątkowo duże zróżnicowanie pod względem areałów uprawianych pól. Powierzchnie gospodarstw tego typu sięgają od kilku arów do nawet kilkudziesięciu hektarów, dlatego też siewniki znajdujące się w wyposażeniu gospodarstw warzywnych są także mocno zróżnicowane pod względem wydajności. Nierzadko, duże gospodarstwa potrzebują zarówno siewników dużych, jak i małych ręcznych, wykorzystywanych przykładowo do zasiewu rozsadników niektórych roślin.
Uwzględniając szereg wymagań stawianych tym maszynom, konstruktorzy siewników do warzyw nie mają łatwego zadania. Oferta rynkowa tych urządzeń jest zatem stosunkowa szeroka, a dostępne siewniki charakteryzują różne rozwiązania konstrukcyjne. Można tu spotkać siewniki, mechaniczne prowadzone pieszo, ciągnikowe zawieszane i przyczepiane, ciągnikowe mechaniczne, ciągnikowe pneumatyczne podciśnieniowe i nadciśnieniowe składające się od jednej do nawet z kilkudziesięciu sekcji.
Siewniki z łyżeczkowym mechanizmem wysiewającym
Unia Kruk
Te popularne rozwiązanie mechanizmu wysiewającego można spotkać w precyzyjnych siewnikach Kruk, oferowanych przez firmę Unia Group, przeznaczonych głównie do nasion drobnych, takich jak: marchew, pietruszka, rzodkiewka, ogórek czy rośliny kapustne. Działanie mechanizmu łyżeczkowego zastosowanego w tego typu siewnikach polega na czerpaniu łyżeczkami z komory nasiennej jednego lub większej liczby nasion i wysypywaniu ich do bruzdy.
W siewnikach Kruk zastosowano mechanizm wysiewu wyposażony w dwie tarcze: łyżeczkową, w którą włożone są łyżeczki wysiewające, oraz krzywkową (2 krzywki), która obraca łyżeczki. Ponieważ siewnik ma możliwość wysiewu różnego rodzaju nasion, w standardowym wyposażeniu siewnika znajduje się kilka kompletów łyżeczek, oznaczonych odpowiednimi kolorami w zależności do kalibrażu nasion. Nasiona przeznaczone do wysiewu mogą być naturalne lub otoczkowane. Rozwiązanie to umożliwia siew jednorzędowy lub pasmowy, a nasiona mogą być wysiewane rzędowo, punktowo lub gniazdowo.
Na budowę tego systemu składa się korpus wysiewający wykonany w całości z aluminium, co zapobiega elektryzowaniu się nasion, jest to szczególnie istotne w przypadku nasion drobnych. Rozstaw ziaren w rzędzie regulowana jest za pomocą aktywnych, wymiennych łyżeczek montowanych od 3 do 30 sztuk jednocześnie oraz za pomocą wymiennych zębatek tarczy napędowej. Rozwiązanie takie umożliwia precyzyjny wysiew nasion w zakresie nawet od 1,5 do 55 cm, a minimalna odległość pomiędzy rzędami w sekcji dwurzędowej wynosi 7 cm.
Głębokość siewu można regulować w zakresie 0–5 cm. Nasiona przykrywane są ziemią mechanizmem z kółkiem dogniatającym, otoczonym blachą kwasoodporną oraz regulowanymi zgarniaczami. Takie rozwiązanie ma na celu zwiększenie podsiąkliwości gleby w miejscu wysiewu nasion, jak również poprawę równomiernej głębokości wysiewu. Metoda ta lepiej sprawdza się w przypadku siewu w glebę wilgotną. Oczywiście siewniki wyposażone są w zbiorniki nasion o pojemności 45 dm3 znajdujące się w górnej części urządzenia. Charakterystyczną cechą tego siewnika jest zastosowanie zarówno koła kopiującego, jak i zagniatającego w wersji ażurowej. Jest to oczywiście uzasadnione, ponieważ tego typu koła zapobiegają zasklepianiu się gleby i ułatwiają wietrznie. Poszczególne sekcje dostępne są w dwóch wersjach: z jednorzędowym wysiewem „A” oraz dwurzędowym „B” wysiewem rzędów nasion. W drugim rozwiązaniu sekcje wysiewające przesunięte są wzdłużnie względem siebie, a napęd przenoszony jest z koła napędowego na pierwszą sekcję, a następnie na drugą. W tym rozwiązaniu, ze względu na prawie dwukrotnie większą masę jednej sekcji zastosowano koła o większej szerokości.
Kruka można standardowo zakupić w wersji ciągnikowej, gdzie poszczególne sekcje montowane są na ramie nośnej 1,8 m umożliwiającej wysiew maks. 8 rzędów. Według danych katalogowych w opcji max. szerokość ramy nośnej tych siewników może sięgać nawet 6 m. Krukiem można wysiewać zarówno na powierzchniach płaskich oraz na redlinach. Wyposażenie dodatkowe siewnika ciągnikowego może stanowić hydrauliczny przerzutnik znaczników.
Kruk oferuje również konstrukcje siewników prowadzonych ręcznie, przeznaczonych do zasiewu niewielkich areałów, głównie do zasiewu rozsadników warzyw oraz warzyw na własne potrzeby. W zasadzie są to te same rozwiązania sekcji wysiewających z mechanizmem łyżeczkowym, co opisywane powyżej, z tą różnicą, że sekcja pozbawiona jest równoległoboku umożliwiającego montaż na ramie siewnika, a mechanizm z kółkiem dogniatającym zastąpił prosty łańcuszkowy mechanizm zagarniający. Oczywiście, takie siewniki z racji przeznaczenia mają specjalne rączki umożliwiające prowadzenie siewnika oraz proste znaczniki rzędów. Siewniki ręczne dostępne są w wersji jednorzędowej oznaczanej jako KrukA oraz w wersji dwurzędowej ‒ KrukB.
Szwedzki Nibex i węgierski Hermex
Podobny mechanizm wysiewający łyżeczkowy można również znaleźć w siewnikach szwedzkiej firmy Nibex, a mianowicie w siewnikach Nibex 300 i Nibex 500, jak również innych, starszych modelach. Według producenta siewniki te, podobnie jak opisywane powyżej, przeznaczone są do wysiewu nasion warzyw polowych, zielarskich czy roślin ozdobnych itp. W Polsce maszyny tego typu można jednak znaleźć głównie na rynku wtórnym. Ciekawą ofertę siewników z mechanizmami wysiewającymi Nibex ma węgierska firma Hermex. Znajdziemy tam siewniki ciągnikowe typu HX – 100 z możliwością zamontowania od 3 do 18 sekcji oraz Hermex – 100 z opcją montażu nawet do 22 sekcji. Ciekawym rozwiązaniem w tych siewnikach jest możliwość stosowania specjalnych, regulowanych obciążników na tylnych zgarniaczach, które w razie potrzeby umożliwiają regulację docisku do gleby. Siewniki Nibex oraz Hermex o nazwie handlowej Hermex Mini można również spotkać na rynku w wersji ręcznej. Do siewników Hermex istnieje również możliwość dołączenia aplikatora mikrogranul, co ciekawe zarówno w wersji ciągnikowej, jak i wersji siewnika ręcznego prowadzonego.
Siewniki z taśmowym mechanizmem wysiewającym
Weremczuk Alex
Równie popularne rozwiązania stosowane w precyzyjnych siewnikach do warzyw to mechanizmy wysiewające pasowe. Taki system wysiewu można spotkać min. w siewnikach produkowanych przez firmę Weremczuk z Lublina, a mianowicie w modelach Alex, przeznaczonych do wysiewu zarówno nasion drobnych, jak i grubych. Jak deklaruje producent, można nim wysiewać różnorodne nasiona np. marchwi, pietruszki, cebuli, fasoli szparagowej, buraków, rzodkiewki, ogórków, słonecznika, maku, rzepaku, kukurydzy, kapusty, pasternaku, grochu, gorczycy, kalafiorów i innych gatunków roślin.
Obecnie najnowszy model tego siewnika występuje pod nazwą handlową Alex–3. Uniwersalność tego siewnika polega na stosowaniu różnorodnych wymiennych perforowanych taśm o różnej wielkości otworów, przeznaczonych do siewu nasion o odmienych gabarytach. Otwory o średnicy 0,8–14 mm mogą być umieszczone na taśmie w jednym, dwóch lub trzech rzędach. Na odległość między wysiewanymi nasionami będzie miała wpływ ilość otworów na taśmie roboczej oraz prędkość przesuwu taśmy.
W siewniku Alex-3 możliwy jest dobór 8 przełożeń taśmy wysiewającej. Minimalny rozstaw rzędów wynosi 22 cm, odległość nasion w rzędzie od 1,7 cm – 4,0 m, odległość między skrajnymi rzędami przy siewie dwu lub trzyrzędowym z pojedynczej sekcji to 5,0; 7,5 i 10 cm, a gł?boko??ębokość wysiewu od 0,5–5,0 cm. Napęd elementów roboczych otrzymywany jest od kół podporowych, które są regulowane w płaszczyźnie pionowej, co umożliwia siew na polach płaskich i redlinach. Siewnik Alex-3 jest maszyną zawieszaną na trójpunktowym układzie zawieszenia ciągnika, a do belki nośnej o długości 1,8–2,8 m można mocować od 2 do 12 sekcji wysiewających. Pojemność zbiornika na nasiona to 4,8 dm3.
Stanhay Webb
Nieco innym siewnikiem z podobnym mechanizmem wysiewającym jest siewnik angielskiej firmy Stanhay Webb, przeznaczony do wysiewu całej gamy nasion, od bardzo drobnych np. maku, po nasiona grube, np. groch, fasolę. W ofercie firmy obecnie można znaleźć trzy modele tych siewników: Robin 820, 840 i 870. Siewniki tego typu najlepiej sprawdzają się przy wysiewie nasion otoczkowanych, nieco gorzej w przypadku nasion naturalnych.
Siewniki Stanhay Webb z systemem taśmowym charakteryzuje niewielka wysokość, z której nasiona spadają w wyżłobioną przez redlicę bruzdę, co według producenta minimalizuje wielkość start i zwiększa dokładność wysiewu. Oczywiście prędkość perforowanych taśm jest regulowana, za pomocą przełożeń przekładni
pasowo-klinowej, a wysiew może być przeprowadzony w jednym, dwóch lub trzech rzędach, co umożliwia pasek z odpowiednią liczbą linii otworów. W wyposażeniu dodatkowym siewników możliwy jest dobór różnych redlic, kół i wałków dociskających nasiona. W siewniku tego typu standardowo zastosowano mechaniczne znaczniki śladu oraz prostą regulację zespołów, co obniża cenę maszyny i upraszcza jej obsługę.
Siewniki Stanhay Webb 840 i 870 są to siewniki ciągnikowe zawieszane, z możliwością łączenia sekcji od 2 – 12 jednocześnie, umożliwiające wysiew nasion w technologii na płasko lub na redlinach. Najwyższa wersja tego modelu także ma możliwość kooperacji z elektronicznym system monitorującym pracę poszczególnych sekcji oraz opcję dołączania zbiornika z aplikatorem mikrogranul. Najprostszy siewnik Robin 820 jest przeznaczony do siewu ręcznego, charakteryzuje się nieco prostszą budową w porównaniu do wyższych modeli.
Siewniki mechaniczne tarczowe
W siewnikach mechanicznych tarczowych, tarcze mają tzw. żłobki na powierzchni obwodowej. Gdy tarcze zagłębiają się do zbiornika, nasiona trafiają na wyżłobienia, a następnie są z nich wyciskane do gleby wyrzutnikiem. Liczba rzędów rowków z otworami na obwodzie tarczy może dochodzić do czterech. Tarcze otworowe używane są do wysiewu nasion kalibrowanych i otoczkowanych. Siewniki tego typu są w warzywnictwie wykorzystywane, jednak stosunkowo rzadko ze względu na ich mniejszą uniwersalność. Za to doskonale sprawdzają się przy zasiewach niektórych roślin, np. buraka cukrowego. Zaletą tego typu rozwiązania jest możliwość wysiewu ze znacznie większymi prędkościami agrotechnicznymi w porównaniu do systemów łyżeczkowych i taśmowych. Ten rodzaj siewników oferuje między innymi firma Stanhay Webb, a systemy wysiewające tego typu można spotkać w modelach Seven i Nine.
Siewniki pneumatyczne
Obecnie w ofertach wielu firm można również znaleźć nowoczesne siewniki pneumatyczne. W opinii zarówno sprzedawców, jak i rolników postrzegane są one jako lepsze i wydajniejsze od siewników mechanicznych. Niestety, w parze z lepszą jakością i wydajnością idzie i wyższa cena, która generowana jest głównie dodatkowym osprzętem w postaci dmuchawy oraz bardziej złożoną konstrukcją mechanizmów wysiewających. Istnieją dwa rozwiązania siewników pneumatycznych, umożliwiające pracę w układzie nadciśnieniowym i podciśnieniowym. W pierwszym rozwiązaniu nasionko umiejscowione jest na tarczy komórkowej i dociskane jest przez strumień powietrza, a nadmiar nasion zdmuchiwany do zbiornika. W drugim rozwiązaniu pojedyncze nasionka są przysysane do otworów tarczy komórkowej, a następnie transportowane przez obracającą się tarczę i w odpowiednim momencie wysiewne w bruzdę. Siewniki pneumatyczne można zaliczyć do urządzeń uniwersalnych i mogą być wykorzystywane do wysiewu różnych nasion, o różnym kształcie i wielkości.
Weremczuk Max
Siewniki pneumatyczne do warzyw można znaleźć w ofercie firmy Weremczuk. Są to siewniki precyzyjne o nazwie Max Pneumatic wyposażone w wentylator wytwarzający podciśnienie. Siewnik przeznaczony jest do punktowego wysiewu nasion niemal wszystkich gatunków warzyw, tj. marchwi, kapusty, pietruszki, kalafiora, cebuli, rzodkiewki, grochu itp., o wielkości ziarenek od 0,8 do 10 mm. Zastosowany system wysiewu umożliwia aplikację nasion kalibrowanych, bez konieczności ich otoczkowania. Siewnik pozwala na wysiew zarówno jednorzędowy, jak i dwurzędowy bezpośrednio z każdej sekcji, przy czym minimalny rozstaw rzędów wynosi 22 cm. Regulowana odległość wysiewu nasion w rzędzie umożliwia ich rozmieszczenie w zakresie od 1,2 cm do 79,8 cm. Głębokość wysiewu mieści się natomiast w przedziale od 0,5 do 3,0 cm. Przy siewie dwurzędowym z każdej sekcji odległość między skrajnymi liniami siewu może wynosić od 0,5 do 7,5 cm. Nowością w porównaniu do poprzednich modeli tej firmy jest zastosowanie przekładni zębatej (w miejsce łańcuchowej), służącej do ustawiania odległości wysiewu nasion w rzędzie. Siewnik jest wyposażony w kółka dogniatające nasiona przed zasypaniem. Do wyboru są trzy różne rodzaje kół zagniatających (gładkie, pełne lub klatkowe) z niezależną regulacja docisku przedniego i tylnego koła. Ponadto standardowo wyposażony jest w sprężarkę do przedmuchu otworów w tarczy, wsysacz do oczyszczania zbiornika nasion, pistolet do czyszczenia elementów siewnika, instalację mieszania nasion w komorze nasiennej. Istnieje również możliwość wyłączania poszczególnych sekcji, za pomocą sprzęgła. Siewnikiem Max Pneumatic można wysiewać na redlinach/zagonach lub na płasko. Siewniki można nabyć w wersji 2-, 3-, 4-, 5- i 6-sekcyjnej. Siewniki 5 i 6-rzędowe
są dodatkowo wyposażone w hydrauliczne znaczniki rzędów.
Unia Sigma
Siewniki pneumatyczne podciśnieniowe można znaleźć również w ofercie Unia Group, a mianowicie model Sigma. Siewniki tego typu, podobnie jak siewnik powyżej, umożliwiają wysiew całej gamy nasion drobnych warzyw na polach płaskich i redlinach. Konstrukcja sekcji wysiewającej siewnika umożliwia wysiew nasion przez każdą z nich w jednym lub w dwóch rzędach. W siewniku można zamontować w zależności od potrzeb 2, 3, 4 lub 6 sekcje. Minimalna szerokość między sekcjami wynosi 20 cm. Z kolei w sekcji do wyboru mamy tarcze wysiewające z jednym lub dwoma rzędami otworów, o różnej liczbie i średnicy otworów, dobierane w zależności od rodzaju wysiewanych nasion. Sigma w standardzie ma również układ nadciśnieniowy przeznaczony jednak do oczyszczania otworów tarcz wysiewających. W standardzie jest również przerzutnik hydrauliczny znaczników przejazdowych. Siewniki Sigma z pewnością stanowią ciekawą propozycję dla wszystkich producentów warzyw, niezależnie od wielkości produkcji.
Monosem MS
Ciekawą ofertę siewników precyzyjnych pneumatycznych do warzyw przedstawia firma Monosem. Są to siewniki serii MS oparte na aparatach podciśnieniowych, zapewniające szerokie spektrum wysiewanych nasion, jednak są nastawione głównie na wysiew nasion drobnych. Umożliwiają wysiew w systemie zagonowym, na redlinach, na płaskim gruncie lub w systemie pasowym.
Aparat wysiewający siewnika punktowego Monosem MS zbudowany jest w całości z brązu, co zapobiega elektryzowaniu się nasion. Jest przystosowany do współpracy z różnymi tarczami wysiewającymi, o różnej średnicy otworów i różnych odstępach między nimi. Do tarczy o grubości 1 mm przymocowane jest specjalne mieszadło, umiejscowione przy tarczy wykonanej ze stali nierdzewnej. Poza ciągłym mieszaniem pełni ono funkcję usztywnienia dla tarczy. Główne tarcze wysiewające mają otwory o średnicy od 0,5 do 2,5 mm w wersji jednorzędowej lub dwurzędowej.
W przypadku obsad niestandardowych, opcjonalnie możliwy jest również szeroki dobór niestandardowych tarcz wysiewających. Zastosowanie odpowiednich tarcz w połączeniu z ustawieniem przełożeń standardowej przekładni dystansowej i zębatej umożliwia osiągnięcie odległości nasion w rzędzie od 1,2 do 32,7 cm. Głębokość wysiewu jest natomiast regulowana za pomocą manipulacji przedniego koła ustalającego. Regulowany aparat rozdzielający umożliwia precyzyjny wysiew nasion w jednej lub w dwóch liniach bądź w systemie pasowym. Gdy zechcemy wysiewać w dwóch liniach, wystarczy wymienić redlicę wysiewającą w jednej linii na redlicę wysiewającą w dwóch liniach oraz wymienić tarczę wysiewającą z jednym rzędem otworów na tarczę z dwoma rzędami otworów
i dodać drugi zgarniacz nasion. W zależności od gatunku rośliny, siewniki mogą być wyposażone w jeden lub dwa aparaty wysiewające w jednej sekcji. Każda sekcja wysiewająca jest zaopatrzona w zbiornik nasion o pojemności 1,5 dm3, rozbijacz grudek
i szereg wymiennych redliczek oraz różnego typu kółka samoczyszczące.
Siewniki serii MS dostępne są w wersji z sekcjami MS, MS A, C, B i B2 oraz D i D2, różniące się oprzyrządowaniem. Mogą to być sekcje wyposażone, np. w specjalne kółka pośrednie i regulowane zagarniacze, podwójne kółka pośrednie, kółka dogniatające typu drabinkwego z opaską kauczukową czy sekcje bez zagarniaczy i kółka pośredniego, ale z zastosowaniem specjalnego kółka wklęsłego. W zależności od zastosowanej ramy nośnej mogą być również łączone w zestawy od 2 do nawet 24 sekcji. Siewniki punktowe Monosem można wyposażyć w podsiewacz nawozów, w którego skład wchodzą zbiorniki o pojemności od 85 do 270 dm3 oraz specjalne redlice podsiewające.
Opcjonalnie siewniki można też wyposażyć w aplikator Microsem do dozowania mikrogranulatów o pojemności 20 dm3 ze ślimakową śrubą dozującą insektycydy, helicydy lub moluskocydy. Dozowany mikrogranulat transportowany jest elastycznymi przewodami prowadzącymi go bezpośrednio do redlic. Siewniki punktowe Monosem mogą zostać wyposażone w elektroniczny licznik obsianej powierzchni oraz kontrolery wysiewu umożliwiające obsługę szeregu funkcji, np. kontrolę wysiewu w każdym rzędzie, średnią obsadę, prędkości robocze odczytywane przez radar, alarmy programowalne, alarmy zatrzymania, alarmy braku ziarna i wiele innych.
Siewniki Gaspardo
Ciekawą ofertę siewników pneumatycznych podciśnieniowych przedstawia włoska firma Gaspardo. Do siewu warzyw zaleca dwa uniwersalne modele Olimpia i Orietta. Podobnie jak inne, pneumatyczne siewniki przeznaczone są one do wysiewu różnorodnych nasion warzyw w różnych warunkach.
Wszechstronność tego typu siewników związana jest ze szczególnie dużym wyborem różnego rodzaju zestawów osprzętu, co umożliwia dostosowanie odpowiedniej konfiguracji do specyficznych wymagań. Siewniki te mają duży korpus rozdzielacza, w którym znajduje się tarcza wysiewająca o średnicy 22 cm. Dzięki niej tarcza obraca się z mniejszą prędkością co skutkuje precyzyjniejszym rozprowadzaniem nasion. Cechą charakterystyczną tych nowych siewników do warzyw jest możliwość stosowania odwracalnych redlic pozwalających na pracę na różnych głębokościach. Wersja o nazwie Orietta ma standardowy, pojedynczy dystrybutor nasion.
Ciekawostką jest, że w tej wersji siewnika dostępne są dwa typy sekcji wysiewających: wąska (N – 14cm) i szeroka (W – 23cm). Takie rozwiązanie znacznie zwiększa możliwości wysiewu nasion w różnych warunkach. W połączeniu z możliwością stosowania różnorodnych redlic o specjalnie ukształtowanych grotach, pozwala na łatwe przejście z siewu pojedynczego na podwójny (N) lub potrójny – w przypadku wersji (W) na siew pasowy. Minimalna odległość międzyrzędzi dla sekcji (N) wynosi 7 cm.
Wersja Olimpia ma podwójny dwurzędowy system wysiewu nasion. Odległość pomiędzy dwoma rozdzielaczami jest regulowana i zawiera się w zakresie od 4 do 9 cm, z kolei minimalna odległość międzyrzędzi wynosi 26 cm. Dodatkowo siewniki mogą być wyposażone w wał zagęszczający, system elektronicznej kontroli siewu, 5 rodzajów kół dociskowych, dozowniki mikrogranulatu lub nawozu, z systemem pionowego dozowania Minimax, składaną ramę i znaczniki hydrauliczne.
Dr inż. Tomasz Żelaziñski
O autorze
Technika Sadownicza i Warzywnicza
