W związku ze stale wysokimi kosztami materiału szkółkarskiego, zwłaszcza pochodzącego z zagranicy, warto posiadać alternatywny sposób pozyskiwania roślin do dalszej produkcji. W przypadku agrestu (Ribes uva-crispa L.) dobrze jest wygospodarować fragment uprawy na założenie matecznika. Dzięki niemu można dysponować w pełni wartościowym materiałem roślinnym, którego poziom przełoży się na jakość owoców lub roślin przeznaczonych do sprzedaży.
Agrest i jego wymagania
Agrest to roślina znosząca duże spadki temperatury poniżej zera, jednakże należy zapewnić jej dobre stosunki wodne. Uprawa w rejonach o słabych opadach atmosferycznych udaje się jedynie na plantacjach nawadnianych. Z tego względu dużym ułatwieniem w uprawie jest pozyskiwanie sadzonek z własnych mateczników, w których agrest przystosowuje się do lokalnych warunków klimatycznych, glebowych i wodnych. Pozyskane z takiego matecznika rośliny potomne lepiej będą sobie radziły przede wszystkim z ograniczonym dostępem wody, a także z wahaniami temperatur.
Matecznik agrestu
Poleca się zakładanie matecznika agrestu jesienią, gdyż wiosną opóźniałoby to przyjęcie się roślin (ze względu na bardzo wczesne kwitnienie agrestu roślina kierowałaby całą siłę wzrostu nie na części wegetatywne, ale na organy generatywne). Glebę przygotowuje się tak jak pod rośliny sadownicze, stosuje również przedplony, pamiętać jednak należy o dość dużych dawkach nawozów organicznych i mineralnych (w trakcie prowadzenia matecznika stosować także co 2–3 lata) oraz o wyborze miejsca próchnicznego. Materiał do założenia matecznika powinien być kwalifikowany – silny, o dobrze wykształconych pędach i korzeniach oraz wolny od wirusów. Rośliny sadzi się dość rzadko, co 1,5–2 m, dzięki czemu możliwe jest mechaniczne odchwaszczanie, szczególnie ważne w początkowych latach. Istotne jest przycięcie agrestu w pierwszym roku nad 2–3 pąkiem nad ziemią. Pozwoli to na rozrost roślin.
Rozmnażanie agrestu
Agrest, podobnie jak porzeczkę, można rozmnażać z sadzonek zdrewniałych. Jednak najczęściej stosowanym sposobem jest rozmnażanie poprzez odkłady pionowe (kopczykowanie) lub poziome.
Pozyskiwanie materiału z agrestu rozpoczyna się w trzecim roku od założenia matecznika. Należy zawsze pozostawić jeden nieścięty pęd na roślinie do ewentualnej identyfikacji odmiany.
Odkłady pionowe
Pędy agrestu w mateczniku przycina się jesienią, pozostawiając 2–3 oczka nad powierzchnią gleby. Na wiosnę nowe pędy, które osiągną ok. 15 cm wysokości, należy obsypać ziemią próchniczną, najlepiej pochodzącą z międzyrzędzi, którą wzbogaca się i rozluźnia np. substratem torfowym. Trzeba pamiętać o pozostawieniu odsłoniętych wierzchołków pędów. Stopniowo podsypuje się kopczyki, w miarę osiadania podłoża i wzrostu pędów, aż do 25–30 cm (rys. 1). Rośliny są gotowe do wycięcia już jesienią, wystarczy rozgarnąć kopczyk i uciąć ukorzeniony pęd, nie uszkadzając przy tym korzeni i pędów rośliny matecznej. Sadzenie na plantację lub do szkółki należy wykonać od razu, by młode korzenie nie wyschły.
Rys. 1. Odkłady pionowe (kopczykowanie)
Odkłady poziome
Do tych odkładów wybiera się silne pędy jednoroczne, którym na wiosnę ścina się 10–15-centymetrowy fragment wierzchołka. Kiedy zaczynają się pojawiać boczne pędy, przygina się je i przytwierdza do ziemi, tzn. kulkuje. Wybijające pędy w miarę wzrostu kopczykuje się, aż do osiągnięcia przez nie 20 cm (rys. 2). Jesienią należy rozgarnąć kopiec, poodcinać poszczególne rośliny i sadzić w miejscu docelowym.
Rys. 2. Odkłady poziome
O autorze
Katarzyna Major
