Polscy producenci pomidorów najczęściej decydują się na stosowanie podłoży inertnych. Brak typowego dla gleby kompleksu sorpcyjnego w tych podłożach sprawia, że producenci mogą łatwiej sterować procesem podawania składników pokarmowych.
Za wprowadzaniem nowych technologii w uprawie pomidorów przemawiają względy ekonomiczne i chęć sprostania konkurencji rynkowej. W polskich gospodarstwach warzywniczych stosuje się nowoczesne systemy automatycznego nawadniania, a procesy fotosyntezy są intensyfikowane przez wykorzystanie sztucznego oświetlania, zwłaszcza w okresie zimowym. Zmiany dotyczą systemów regulacji klimatu szklarniowego, nawożenia i wprowadzania nowych odmian. Doskonalone są też techniki uprawy, w tym stosowane różne rodzaje podłoża. Wśród najpopularniejszych z nich wyróżnia się: torf, wełnę mineralną, keramzyt, perlit, pumeks, gąbkę poliuretanową, włókno drzewne, węgiel drzewny, lawę wulkaniczną, tłuczeń, żwir, piasek rzeczny. Wprowadzanie nowoczesnej uprawy pomidorów na takich podłożach, spowodowało wzrost plonowania od 30 kg∙m2 do 40 kg∙m2 powierzchni. Przyczyniła się do tego także możliwość fertygacji, polegającej na wymieszaniu nawozów z wodą i podawaniu ich równocześnie w trakcie podlewania roślin. Najczęściej spotykanym w kraju sposobem uprawy pomidorów jest uprawa pod osłonami, w szklarniach i tunelach foliowych.
Podłoże torfowe
Jedną z metod uprawy pomidorów jest ta z wykorzystaniem torfu, w pierścieniach. Torf jest podstawowym materiałem wykorzystywanym od lat w ogrodnictwie. Wśród jego zalet wymienić można porowatą strukturę, która stanowi doskonałe podłoże filtracyjne. Duża pojemność sorpcyjna powoduje zatrzymywanie składników mineralnych, gwarantując ich łatwą dostępność dla korzeni roślin. Jednak zbyt duża ilość torfu może znacznie zmniejszyć przepuszczalność. Uprawa w pierścieniach pozwala za to na utrzymanie wyższej temperatury podłoża, szczególnie w początkowym okresie po posadzeniu roślin. Pierścienie o średnicy od 20 cm do 22 cm wypełnia się podłożem i ustawia bezpośrednio na glebie. Podłożem do pierścieni jest najczęściej odkwaszony i nawożony torf o pH od 6,0 do 6,3. Cena takiego materiału, w zależność od producenta, wynosi około 12 zł za opakowanie 80 l.
Wełna mineralna – najpopularniejsze podłoże?
W warunkach szklarniowych przeważa prawa pomidorów w wełnie mineralnej. Umożliwia ona utrzymanie optymalnych warunków środowiska oraz ułatwia sterowanie czynnikami plonotwórczymi przez zintegrowane systemy komputerowe. Zaletą tego materiału jest możliwość zatrzymywania dużych ilości wody. Wśród wad wymienia się wysoką cenę w porównaniu z innymi podłożami oraz konieczność odpowiedniej utylizacji po sezonie użytkowania, ponieważ wełna mineralna nie jest materiałem biodegradowalnym. Cena za pojemnik 10 cm3 dla jednej rośliny to około 0,50 zł.
Włókno kokosowe alternatywą dla wełny mineralnej?
Kolejnym, równie powszechnym rozwiązaniem są maty z włókna kokosowego. Uprawa pomidorów na matach kokosowych jest zbliżona do produkcji na wełnie mineralnej. Odczyn pH tego materiału wynosi zwykle od 6,0 do 6,5. Podobnie jak w poprzednim przypadku i tutaj przed rozpoczęciem uprawy ważna jest analiza składu chemicznego wody. Włókna kokosowe najlepiej ze wszystkich dostępnych podłoży pobierają wodę i zatrzymują ją (sprasowane po zalaniu wodą zwiększają swoją objętość nawet pięciokrotnie), ponadto nie zbrylają się, dzięki czemu podłoże cały czas przepuszcza powietrze. Kolejną zaletą jest brak konieczności utylizacji, ponieważ jest to materiał ulegający biodegradacji. Wadą podłoża z włókna kokosowego jest duża zawartość sodu, potasu i chloru oraz bardzo zróżnicowana zawartość rozpuszczalnych soli mineralnych. Użytkownicy mat kokosowych wskazują na wyższy i bardziej wyrównany plon, lepszą jakość owoców oraz szybszy wzrost roślin, dzięki optymalnym warunkom dla rozwoju korzeni. Opakowanie 70 l kosztuje około 30 zł.
Uprawa aeroponiczne pomidorów
Alternatywą dla upraw hydroponicznych staje się uprawa aeroponiczna. W zaciemnionej części zagonu uprawowego umieszczany jest korzeń rośliny, który jest zraszany w odpowiednich odstępach czasu pożywką. Rośliny pobierają z pożywki w formie aerozolu wodę i składniki mineralne. Nadmiar jest odprowadzany i po przefiltrowaniu trafia ponownie do głównego zbiornika, skąd jest powtórnie wykorzystany. Zabiegi związane z częścią nadziemną roślin wykonywane są identycznie jak w przypadku innych technologii. Badania nad uprawami aeroponicznymi na szeroką skalę trwają we Włoszech, USA, Holandii, Japonii oraz oczywiście w Polsce. Potwierdzono już, że dzięki zamianie wody na aerozol znacznie, bo nawet o 50%, zmniejsza się zużycie wody i nawozów w uprawie. W tym systemie nie ma strat wody, a dozowane składniki są wykorzystywane w całości. Koszt nowej technologii jest porównywalny z uprawami hydroponicznymi. Jednak chcąc założyć uprawę aeroponiczną, niezbędna jest bardzo dobra znajomość zasad odżywiania roślin i pozostałych procesów fizjologicznych w nich zachodzących.
Nowoczesne techniki uprawy pomidorów spowodowały zmniejszenie powierzchni upraw w glebie. Podłoża tradycyjne nie stwarzają optymalnych warunków do wzrostu systemu korzeniowego. Nie dają też możliwości szeroko rozwiniętej kontroli nad wpływem dostarczanych składników na system korzeniowy i całą roślinę.
O autorze
Tatiana Buchwald
