Mahonia pospolita jest cenionym materiałem florystycznym, znajduje również zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym.
Mahonia pospolita (Mahonia aquifolium L.), inaczej mahonia ostrolistna, ościał czy oregon grape, na zachodzie cieszy się bardzo dużą popularnością, natomiast w Polsce dopiero zyskuje zainteresowanie. Sprowadzona została w XIX w. z zachodu Ameryki Północnej, gdzie jest znanym kwiatem stanowym Oregonu. Mahonia pospolita to niewielki, dorastający do ok. 1,5 m wysokości, wiecznie zielony krzew, należący do rodziny berberysowatych (Berberidaceae). Zachwyca cytrynowymi kwiatami, które pojawiają się wczesną wiosną (na wierzchołkach zeszłorocznych pędów), a pod koniec września zmieniają się w drobne (6–8 mm), granatowe owoce z woskowym nalotem, przypominające małe winogrona. Blaszkowate liście zakończone ząbkowaniami nadają roślinie nieco drapieżny i ciekawy wygląd. Chłodniejsze miesiące zmieniają zabarwienie liści na mahoniowy kolor, od którego roślina zawdzięcza nazwę.
Wymagania uprawowe
Mahonia ostrolistna lubi przepuszczalne, żyzne, wilgotne podłoże o odczynie lekko kwaśnym. Dobrze rozwija się na stanowiskach półcienistych i odsłoniętych od wiatru. Należy do roślin o niewielkich wymaganiach pokarmowych. Rozmnażana jest z nasion, sadzonek i odrostów korzeniowych. Bardzo dobrze znosi cięcie i formowanie. Prowadzenie krzewów mahonii zależy od kierunku sprzedaży: krzew ozdobny, produkcja owoców lub z przeznaczeniem jako materiał do zieleni ciętej. Interesującymi odmianami mahonii pospolitej są: Apollo, Green Riple, Smargd oraz Versicolor.
Zastosowanie
Mahonia pospolita jest cenionym materiałem florystycznym (liście przypominają listki ostrokrzewu). Z powodzeniem stosuje się ją jako element zieleni ciętej w bukietach, sprawdza się w stroikach, a także stanowi ciekawe wypełnienie wiązanek. Szczególnie chętnie wykorzystywana jest w wieńcach pogrzebowych za sprawą atrakcyjnie przebarwionych liści – od koloru zielonego przechodzącego w głęboką czerwień. Dzięki gęsto osadzonym na pędach listkom tworzy ciekawe tło dla kwiatów, a wyprostowane i sztywne gałązki nadają objętości całej kompozycji. W Polsce gałązki mahonii są chętnie kupowane przez kwiaciarzy ze względu na jej długą trwałość pozbiorczą. Gdy zaopatrują się u miejscowych plantatorów, mają dodatkowo pewność, że roślina przeznaczona na wieniec jest dobrze zahartowana względem warunków atmosferycznych panujących w naszym kraju.
Mahonia wykorzystywana jest w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym. Surowcem do produkcji preparatów jest cała roślina: pędy, korzenie, ale najczęściej używa się owoców, które zbiera się pod koniec września i na początku października. Jej właściwości prozdrowotne znane są od wielu lat w medycynie azjatyckiej. Owoce zawierają alkaloidy izochinolowe (berberyna) oraz kwas chlorogenowy (z grupy polifenoli), które mają działanie m.in. przeciwnowotworowe, przeciwbólowe, przeciwpasożytnicze, odchudzające, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Naukowcy odkryli, że ekstrakt z owoców mahonii zmniejsza produkcję komórek skóry w przypadku łuszczycy. Obecnie prowadzone są liczne badania dotyczące wykorzystania owoców mahonii ostrolistnej w leczeniu tego schorzenia. Owoce mahonii są docenianym składnikiem kremów leczących trądzik, opryszczkę, zapobiegają degradacji kolagenu, chronią przed fotouszkodzeniami i promieniowaniem UV-A i UV-B.
Mahonia w przemyśle spożywczym
Owoce mahonii pospolitej wykorzystuje się w przemyśle spożywczym. Znajdują zastosowanie w produkcji galaretek, dżemów kompotów, a także herbatek. Z powodzeniem używa się ich do produkcji nalewek, zwanych mahoniówką, ościałówką, a także kwaśnicówką. Wyjątkowo chętnie stosowane są w tym celu ze względu na właściwości prozdrowotne, gdyż zawierają dużo pektyn, kwasów organicznych (kwas cytrynowy, jabłkowy i bursztynowy) oraz są bogate w witaminy (C, A i E), polifenole i antocyjany. Owoce wykorzystuje się także w barwiarstwie jako naturalny barwnik do ubrań i koszyków.
O autorze
Ewa Mackiewicz-Walec
