Keramzyt w nowoczesnej uprawie roślin

od Tomasz Żelaziński , 5 września, 2017

W ogrodnictwie dobór odpowiedniego stanowiska dla roślin to podstawa zapewnienia ich odpowiedniej jakości oraz zadowalającego plonu. W technologii tej stosuje się zatem odpowiednio przygotowane podłoża, w skład których wchodzi czasem wiele różnych dodatków. Jednym z nich może być keramzyt, który w ostatnich latach cieszy się coraz większym zainteresowaniem wielu plantatorów.

Keramzyt, czyli lekkie, ceramiczne kruszywo, to materiał, który powstaje w procesie wypalania gliny. W zasadzie znany jest już od ponad 100 lat, jednak jego zastosowanie przez wiele lat ograniczało się głównie do wykorzystywania w budownictwie do tzw. lekkich betonów. Wraz ze wzrostem rozwoju ogrodnictwa, a tym samym nowoczesnych metod upraw roślin, keramzyt cieszy się w ostatnich latach coraz większym zainteresowaniem.

Ma to związek z unikalnymi właściwościami keramzytu, który jest materiałem lekkim, mocnym, o porowatej strukturze i przy tym odpornym chemicznie. Nie traci zatem wraz z upływem czasu swoich właściwości, a ponadto jest nierozpuszczalny w wodzie, a także odporny na działanie kwasów humusowych i środków ochrony roślin (pozostaje przy tym obojętny chemicznie). Właściwości fizyczne keramzytu mogą wobec tego znacznie poprawiać warunki powietrzno-wodne podłoża, a zarazem stabilizować je termiczne.

Szereg powyższych właściwości sprawia, że materiał jest obecnie wykorzystywany w różnych rodzajach upraw ogrodniczych, np. warzywnictwie, ozdobnych roślinach doniczkowych, ogrodach przydomowych itp. Na rynku dostępne są różne rodzaje keramzytów, które charakteryzują się m.in. różną strukturą, gęstością czy kształtem, mogą być zatem wykorzystywane w różny sposób.

Zastosowanie

W uprawach warzyw keramzyt wykorzystuje się głównie w technologii hydroponicznej, która doskonale sprawdza się na plantacjach pomidora, ogórka czy sałaty uprawianych pod osłonami. W tej technologii keramzyt stanowi warstwę retencyjną dla środków odżywczych, które mogą być dostarczane są wraz z wodą w tzw. systemie fertygacji. Uprawy na takim podłożu mogą być nawożone zarówno w systemach otwartych, jak i zamkniętych. Mogą być zatem w pełni zautomatyzowane, co jest niewątpliwą zaletą tej technologii.

Najprostszym sposobem takiej uprawy jest po prostu wypełnienie odpowiedniej wielkości skrzynek lub doniczek keramzytem i nasadzenie roślin bezpośrednio w takie podłoże. Keramzyt może być również zamknięty w specjalnych rękawach z wydzielonymi miejscami na poszczególne rośliny. Częstym sposobem takiej uprawy roślin jest też umieszczenie specjalnie uformowanej bryłki korzeniowej na keramzycie, gdzie rozwinięty system korzeniowy pobiera składniki odżywcze bezpośrednio z nasiąkniętego podłoża. Bryłka korzeniowa może być również obsypana dokoła keramzytem. Ze względu na dużą porowatość, niewielką gęstość i okrągły kształt granul podłoże keramzytowe charakteryzuje się przewagą pustych przestrzeni powietrznych, stąd też zalecane jest nawożenie częstsze i w mniejszych dawkach.

W tej samej technologii mogą być też uprawiane kwiaty, takie jak róże, gerbery, anturium czy też ozdobne rośliny iglaste. Oczywiście keramzyt można również mieszać z glebą w różnych proporcjach bądź też wykorzystywać jako warstwy drenażowe.

Nauka i keramzyt

Dotychczasowe badania z zakresu zastosowania i wykorzystania keramzytu obejmują różne dziedziny jego zastosowań. Autorzy jednoznacznie wskazują jednak, że wzrost udziału keramzytu naturalnie poprawia właściwości powietrzne gleby i tym samym powoduje znaczny przyrost sytemu korzeniowego. W takich uprawach, gdzie materiał ten stanowi dodatek do gleby, rośliny zwykle nie odbiegają parametrami od roślin uprawianych na klasycznych podłożach.

Doniesienia te potwierdzają wyniki badań własnych z tego zakresu, w ramach których zbadano przyrosty iglastych roślin ozdobnych z gatunku żywotnik szmaragd, uprawianych na podłożach z różnym udziałem keramzytu o nazwie Leca. Badania wykazały, że udział tego składnika wyraźnie poprawiał wzrost roślin, szczególnie gdy dodatek keramzytu w glebie wynosił 20 i 30%. W ciągu dwuletnich badań w porównaniu do podłoży klasycznych zaobserwowano nawet o 14% większe przyrosty części naziemnej roślin, a przy tym stwierdzono ich lepsze wybarwienie. Ponadto rośliny na podłożu z udziałem keramzytu miały bardziej rozbudowany system korzeniowy. Wskazuje to zatem na zasadność stosowania tego typu keramzytu jako składnika poprawiającego strukturę gleby.

Perspektywy

Oprócz nowoczesnych systemów upraw ogrodniczych, gdzie używa się z keramzytu, jego przeznaczenie obejmuje też pozostałe innowacyjne zastosowania. Jednym z nich jest wykorzystanie keramzytu do uprawy roślin w miastach na tzw. zielnych dachach, garażach, balkonach itp.). Niewielka masa i dobre właściwości retencji wody sprawiają, że może on być w tym przypadku niezastąpionym materiałem.

Przykładem innego zastosowania keramzytu jest wykorzystanie jego właściwości przy tzw. biooczyszczalniach, które coraz częściej stanowią element naszej architektury krajobrazu. W systemach tych rosnące na podłożach keramzytowych rośliny w procesie ryzofiltracji oczyszczają wodę z zanieczyszczeń. W świetle nowych doniesień literaturowych oraz wyników badań własnych można stwierdzić, że keramzyt to materiał ciągle bardzo ciekawy, a jego cechy fizyczne otwierają wiele nowych możliwości, szczególnie w technologii upraw roślin.