Szczepienie pomidorów i ogórków szklarniowych

od Michał Dominiczak , 16 stycznia, 2017

Szczepienie roślin jest zarezerwowane tylko dla sadowników? Nic bardziej mylnego! Zabieg szczepienia szlachetnych odmian pomidorów i ogórków na silnej podkładce od lat praktykuje się np. w Holandii, gdzie uprawy szczepionych warzyw stanowią 90% powierzchni wszystkich upraw pod osłonami. W Polsce ten szczególny rodzaj materiału roślinnego wykorzystuje zaledwie 35% plantatorów.

Czym jest szczepienie?

Szczepienie warzyw, podobnie jak w przypadku drzew, polega na przyłożeniu do odpornej podkładki odmiany szlachetnej, a następnie zapewnienie warunków do prawidłowego zrostu tkanek. Najczęściej stosuje się metodę japońską. Sam zabieg jest stosunkowo łatwy i wykonuje się go na siewkach. Podkładkę i zraz (odmiana szlachetna) łączy się za pomocą sylikonowego klipsa. W trakcie zabiegu należy zachować szczególną higienę pracy, ponieważ na tym etapie najłatwiej o zakażenie wirusowe lub bakteryjne. Proces zrastania trwa ok. siedmiu dni, w ciągu których należy zapewnić sadzonkom wilgotność powietrza na poziomie 100% i temperaturę 25–27 °C. Aby rośliny przystosowały się do „normalnych” warunków szklarniowych, stopniowo wietrzymy tuneliki, w których przetrzymujemy zaszczepiony materiał.

Czy warto je stosować?

Podkładki tworzy się z roślin o szybkim i intensywnym wzroście przy zachowaniu ich dobrej odporności. Najbardziej przekonującym argumentem jest to, że szczepiąc warzywa, uzyskamy silnie rozgałęziony i odporny system korzeniowy. Zdrowe organy podziemne są gwarancją wydajnego poboru substancji pokarmowych, zbilansowanej gospodarki wodnej oraz wysokiej jakości zbioru. Doświadczenia udowodniły, że stosowanie zaszczepionych roślin, w stosunku do klasycznej uprawy, skutkuje plonem o lepszym wypełnieniu, a same warzywa skuteczniej zawiązują pąki kwiatowe. Dobrze rozwinięta podkładka staje się nieoceniona szczególnie w czasie upalnego lata, gdy deficyt wody daje się we znaki. Silny system korzeniowy sprawia, że szczepione warzywa rosną dłużej o ok. cztery tygodnie (przy wczesnym terminie sadzenia). Jest to niewątpliwą zaletą przy produkcji roślinnej o długim cyklu uprawowym.

W Polsce możliwy jest zakup już zaszczepionych sadzonek. Ich producenci wychodzą naprzeciw potrzebom plantatorów, oszczędzając czas potrzebny na przeprowadzenie tego procesu. Cena za sztukę przygotowanego materiału to koszt nasion plus ok. 1 zł 30 gr za przeprowadzenie zabiegu.

Podkładki do szczepienia ogórków i pomidorów szklarniowych

W przypadku ogórka szklarniowego jako podkładkę używa się dyni figolistnej (Cucurbita ficifolia) Bouché, dyni olbrzymiej (Cucurbita maxima), dyni piżmowej (Cucurbita moschata) lub krzyżówek (np. Azman F1). Podkładka charakteryzuje się wysoką odpornością na grzyby z rodzaju Fusarium, Pythium i Verticilium oraz niekiedy na czarną zgniliznę dyniowatych (Phomopsis sclerotioide).

Pomidory również szczepi się na wytrzymałych podkładkach (np. Maxifot F1). Właśnie wirus mozaiki pepino (PepMV) był powodem, dla którego podjęto próby szczepienia – z sukcesem.
Szczepione sadzonki odznaczają się odpornością na mozaikę pomidora ToMV, werticiliozę Va, Vd oraz większość chorób odglebowych wywoływanych przez nicienie.

Istotny czynnik udanego plonowania

Czy stosowanie szczepionych sadzonek to złoty środek? Niestety, nie jest to takie proste.
Bez wątpienia użycie omówionego materiału przynosi wymierne korzyści w plonowaniu, jest to jednak tylko (i aż!) cegiełka, która pozwoli zbudować silną, odporną i wysoko plonującą uprawę. Jeśli będziemy wdrażali szczepione rośliny wraz z optymalizowaniem warunków pod osłonami, mamy dużą szansę, że zbiór warzyw będzie nas cieszył w dwojaki sposób. Pierwszy to duży plon, drugi – wysoka jakość produktów, która spowoduje, że skup całorocznej, ciężkiej pracy będzie łatwy i cenowo adekwatny do nakładów.

Rys. 1. Schemat szczepienia pomidorów/ogórków.