Zioła – jak je przechowywać?

od Łukasz Zawada , 9 listopada, 2016

Rośliny zielarskie to niezwykle cenna grupa roślin. Zawierają tzw. substancje aktywne, charakterystyczne dla niektórych gatunków, które powstają w wyniku wyspecjalizowanej przemiany materii. Zawartość substancji czynnych oraz ich jakość związane są z wieloma czynnikami, m.in. terminem zbioru, warunkami suszenia oraz przechowywania.

Kiedy zbierać?

Termin zbioru uzależniony jest od gatunku rośliny, a także części surowca, np. liście, ziele oraz kwiaty powinny być zbierane w pełni kwitnienia, a korzenie i kłącza przed wypuszczeniem zielonych części lub po ich obumarciu. Ogólna zasada zbioru ziół jest taka, że rośliny muszą być suche. W przypadku gdy zbierzemy je wilgotne lub mokre, z powodu rosy lub deszczu, są narażone na gnicie, utratę koloru oraz charakterystycznych właściwości.

Jak suszyć?

Suszenie ziół powoduje utrwalenie surowca w wyniku odparowania wody oraz unieczynnienia enzymów. Prawidłowo przeprowadzone suszenie powoduję, że surowiec nie pleśnieje i nie fermentuje, a zawartość substancji aktywnych nie ulega zmianie przez długi czas. Suszenie powinno odbywać się powoli, ponieważ zbyt szybki proces odparowuje wodę jedynie z zewnętrznych części roślin, nie wydobywając wody ze środka. Prawidłowo wysuszony surowiec posiada ok. 8–12% wody, wyjątkiem są owoce – 14%.

Wyróżniamy dwa rodzaje suszenia: naturalne oraz termiczne. Suszenie naturalne odbywa się na otwartej przestrzeni lub na strychu. Jest mało ekonomiczne oraz długotrwałe, dodatkowo naraża surowiec na niekorzystne działanie warunków pogodowych, a także na obniżenie zawartości substancji czynnych. Ta metoda może być stosowana w przypadku niewielkich ilości surowców lub jako suszenie wstępne przed suszeniem w urządzeniach grzewczych.

Suszenie termiczne odbywa się poprzez wprowadzenie do urządzeń czynników suszących – gorącego powietrza, pary wodnej lub specjalnych gazów. W suszeniu termicznym wykorzystuje się urządzenia takie jak suszarki: konwekcyjne, tunelowe, taśmowe, a także suszarnię podłogową lub liofilizacyjną. Optymalna temperatura suszenia uzależniona jest od grupy surowców, np. rośliny olejkowe powinny być suszone w temperaturze do 35°C, a rośliny zawierające glikozydy nasercowe – w temperaturze 40–60°C.

Jak przechowywać?

Zioła powinny być przechowywane w suchym, chłodzonym i przewiewnym budynku, wolnym od obcych zapachów, z zasłoniętymi drzwiami i oknami, które mają na celu ochronę roślin przed bezpośrednim promieniowaniem słonecznym. Przed wniesieniem ziół do takiego magazynu należy go wysuszyć, wymyć oraz zdezynfekować. Temperatura powietrza powinna wynosić 4–14°C, wilgotność powietrza – 65%.

Istotny element przechowywania surowców to opakowania. Są one dosyć drogie, a więc należy je dostosować do pakowanego surowca.

Surowce higroskopijne, cenne olejkowe, aromatyczne należy przechowywać w opakowaniach szczelnych i półszczelnych, a pozostałe – w przewiewnych.

Na opakowaniu powinna znajdować się etykieta zawierająca: nazwę surowca, datę zbioru, wagę brutto i netto oraz adres producenta.