Podczas 60. Jubileuszowej Ogólnopolskiej Konferencji Ochrony Roślin Sadowniczych, która odbyła się w dniach 6-7 marca 2018r. w Skierniewicach, Joanna Tumińska dyrektor Biura Ochrony Roślin i Techniki w Głównym Inspektoracie Ochrony Roślin i Nasiennictwa zaprezentowała rolę Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa w nadzorze nad wprowadzaniem do obrotu i stosowaniem środków ochrony roślin.
Wprowadzanie do obrotu i stosowanie środków ochrony roślin na poziomie Unii Europejskiej regulowane są przez dwa główne akty prawne: rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 z dnia 21 października 2009r. dotyczące wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin oraz dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/128/WE z dnia 21 października 2009r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania na rzecz zrównoważonego stosowania pestycydów. Polskie prawo w tym zakresie funkcjonuje w oparciu o ustawę z dnia 8 marca 2013r. o środkach ochrony roślin oraz kilku rozporządzeń Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Do najważniejszych rozporządzeń należą:
- rozporządzenie z dnia 18 kwietnia 2013r. w sprawie integrowanej ochrony roślin
- rozporządzenie z dnia 31 marca 2014r. w sprawie warunków stosowania środków ochrony roślin
- rozporządzenie z dnia 22 maja 2013r. w sprawie sposobu postępowania przy stosowaniu i przechowywaniu środków ochrony roślin.
Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN) sprawuje nadzór nad łańcuchem dostaw środków ochrony roślin, począwszy od ich produkcji, pakowania, etykietowania, sprzedaży, kończąc na kontroli ich stosowania.
Wprowadzenie do obrotu środków ochrony roślin
Działalność gospodarcza w zakresie wprowadzania do obrotu lub konfekcjonowania środków ochrony roślin wymaga wpisu do rejestru działalności regulowanej, który prowadzony jest przez wojewódzkiego inspektora ochrony roślin i nasiennictwa. Oznacza to, że środki ochrony roślin mogą być sprzedawane wyłącznie w miejscach zarejestrowanych przez PIORiN. W Polsce działa 7848 zarejestrowanych punktów sprzedaży środków ochrony roślin, z czego 324 to hurtownie. Ponadto na terenie naszego kraju funkcjonują 42 miejsca konfekcjonowania środków ochrony roślin i 13 miejsc zajmujących się ich produkcją. Zadaniem PIORiN jest przeprowadzanie kontroli obrotu środkami ochrony roślin. Instytucja przeprowadza około 6 tysięcy takich kontroli rocznie, obejmując nadzorem zrejestrowane punkty sprzedaży, jak również miejsca podejrzane o prowadzenie nielegalnej sprzedaży środków ochrony roślin np. targowiska oraz monitorując oferty sprzedaży internetowej. Jednym z elementów nadzoru obrotu środkami ochrony roślin jest ich laboratoryjna kontrola jakości. Co roku PIORiN przeprowadza kontrolę ponad 300 próbek środków ochrony roślin. Efektem tej pracy jest wycofanie ponad 70 tysięcy kg/l niespełniających norm jakościowych środków ochrony roślin na przestrzeni ostatnich trzech lat.
Stosowanie środków ochrony roślin
PIORiN czuwa nad bezpieczeństwem stosowania środków ochrony roślin przeprowadzając ponad 23 tysiące kontroli rocznie. Inspekcje przeprowadzane są w miejscach produkcji rolnej, leśnej, miejscach fumigacji i zaprawiania materiału siewnego, jak również na terenach kolejowych i zieleni miejskiej. W ramach kontroli instytucja pobiera co roku ponad 3 tysiące próbek do badań laboratoryjnych, gdzie sprawdzane są one pod kątem pozostałości środków ochrony roślin.
Kolejnym funkcją PIORiN jest prowadzenie działań zapobiegających zatruciom środkami ochrony roślin owadów zapylających. Inspekcja przeprowadza kontrole prawidłowego stosowania środków zwłaszcza w okresie kwitnienia sadów i rzepaku, a także podczas otrzymania zgłoszeń o upadkach pszczół.
Liczne przypadki występowania podrabianych środków ochrony roślin na rynku europejskim skłaniają PIORiN do angażowania się w aktywne przeciwdziałanie wprowadzania do obrotu i stosowania nielegalnych środków ochrony roślin. Jest to jednym z priorytetowych zadań Inspekcji, gdyż podrabiane środki stanowią poważne zagrożenie zdrowia ludzi i zwierząt, bezpieczeństwa łańcucha żywnościowego i ochrony środowiska. PIORiN obejmuje kontrolą obszary największego ryzyka m. in. towary pochodzące z krajów trzecich, a także przeprowadza liczne działania kontrolne na przejściach granicznych, co wpływa na wzrost wykrywalności nielegalnie transportowanych środków ochrony roślin. Ponadto, przedstawiciele Inspekcji uczestniczą w międzynarodowej grupie roboczej ds. zwalczania nielegalnego przemieszczania pestycydów ONIP. W prace tej grupy angażują się również inne organizacje międzynarodowe takie jak Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF), EUROPOL czy INTERPOL. W roku ubiegłym w ramach walki z nielegalnym obrotem środków ochrony roślin, PIORiN utworzyła adres e-mail: nielegalnesrodki@piorin.gov.pl, za pośrednictwem którego można dokonywać zgłoszeń o wprowadzaniu do obrotu lub stosowaniu nielegalnych środków ochrony roślin.