Prawidłowo ustalona data zbioru owoców ma strategiczne znaczenie w przypadku ich dalszego przechowywania. Sadownicy mogą wybrać kilka metod oceny stanu fizjologicznego owoców, różniących się zarówno dokładnością pomiaru, łatwością zastosowania, jak i kosztami.
Określenie prawidłowego terminu zbioru owoców to kluczowy element, mający wpływ na ich zdolność przechowalniczą. Sadownicy podczas wyznaczania odpowiedniego terminu zbioru w dużej mierze polegają na własnych doświadczeniach.
Popularnymi metodami oceny dojrzałości zbiorczej jabłek stosowanymi w małych gospodarstwach są: intensywność rumieńca, liczba dni od pełni kwitnienia oraz kolor nasion. Warto zauważyć, że wskaźniki te ulegają zmianie pod wpływem przebiegu okresu wegetacyjnego, typu gleby, stosowanej podkładki oraz wieku drzewa. Duże gospodarstwa mogą pozwolić sobie na wykorzystywanie innowacyjnych a zarazem dokładniejszych metod oceny stanu fizjologicznego owoców.
Test skrobiowy i pomiar jędrności
Powszechnie stosowaną metodą, mającą określić dojrzałość zbiorczą owoców, jest test skrobiowy. Do jego wykonania niezbędny jest roztwór jodku w jodku potasu i tablice skrobiowe. W określeniu stanu dojrzałości owoców posłuży sadownikowi 10-stopniowa skala. Owoce surowe sklasyfikowane są wg niej jako 1, natomiast przejrzałe – 10.
Kolejną metodą, pomagającą ustalić odpowiedni termin zbioru jabłek, jest badanie jędrności owoców. Metoda ta oznacza wytrzymałość danej odmiany na uszkodzenia mechaniczne. Wskaźnik tego parametru dla owoców dobrej jakości nie powinien być mniejszy niż 4,5 kG. W większości przypadków do wykonania pomiaru sadownicy stosują ręczny jędrościomierz.
Pomiar etylenu oraz poziomu ekstraktu
Do precyzyjnego wyznaczenia terminu zbioru owoców może posłużyć wykorzystywana w sadownictwie metoda tzw. indukowanego etylenu. By wykonać pomiar, należy zebrane w kilkudniowych odstępach próbki jabłek umieścić w zamkniętych słojach. Następnie sadownicy kontrolują czas, w jakim zostanie nagromadzone stężenie etylenu, odpowiadające nasyceniu dojrzałych owoców. Aby pomiar był wiarygodny, po kilku dniach należy powtórzyć test z nową próbką. Uzyskane wyniki umożliwiają określenie daty zbioru owoców z kilkudniowym wyprzedzeniem. Należy zaznaczyć, że metoda ta, pomimo wiarygodnych wyników, nie cieszy się dużą popularnością wśród sadowników i znacznie częściej stosowana jest przez środowisko naukowe. Spowodowała to konieczność posiadania kosztownego w zakupie chromatografu gazowego. Wśród metod oceny dojrzałości zbiorczej należy wskazać również pomiar ekstraktu, czyli określenie zawartości cukrów w soku owocu. Badanie odbywa się za pomocą załamania się światła w czasie przechodzenia przez ośrodki o zróżnicowanych stężeniach. Jabłka są gotowe do zbioru, gdy zawierają 12,5–14,5% cukrów. Ta metoda jest bardzo popularna wśród polskich sadowników ze względu na prostotę oraz łatwość obsługi urządzenia.
Indeks Streifa najskuteczniejszy?
Godną polecenia sposobem określenia terminu zbioru jabłek jest tzw. indeks Streifa. Bazuje on na wynikach pomiaru trzech parametrów: zawartości skrobi, jędrności i zawartości ekstraktu. Uzyskane wyniki można przedstawić za pomocą wzoru:
Indeks Streifa = jędrność miąższu/(zawartość ekstraktu % · wartość próby skrobiowej)
Wartość przedstawionego indeksu powinna wahać się w przedziale 0,05–0,10, wyjątek stanowi odmiana Gala, dla której indeks ma wynosić 0,15–0,20. Metoda ta uwzględnia kilka parametrów i w przypadku oceny dojrzałości zbiorczej jabłek wydaje się najdokładniejsza.
Ze względu na wydłużający się termin kwitnienia drzew nie można jednoznacznie określić daty zbioru wszystkich jabłek znajdujących się na drzewie. Z tego względu zbiór tych owoców w Polsce odbywa się wieloetapowo.
O autorze
Anna Sobczak
