O czym należy pamiętać przy wycince drzew lub krzewów

od Natalia Chodkowska , 31 października, 2016

Za usunięcie drzewa lub krzewu posiadacz nieruchomości ponosi opłaty, które naliczane są w zezwoleniu na ich usunięcie. Bez wymaganego zezwolenia wójt, burmistrz albo prezydent miasta wymierza administracyjną karę pieniężną. Jej wysokość stanowi dwukrotną opłatę za usunięcie drzewa lub krzewu. Ponadto nałożoną karę można przymusowo ściągnąć zgodnie z przepisami o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Wycinkę drzew w polskim systemie prawnym reguluje Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (art. 78–90; dalej ustawa). Ostatnie zmiany w przepisach ustawy, które weszły w życie 28 sierpnia 2015 r. zmniejszają kary dla właścicieli posesji, ale z drugiej strony mogą przyczynić się do większej bezkarności.

Dotychczasowe przepisy budziły kontrowersje, ponieważ kary nakładane były nieproporcjonalne do szkody, jakie powodowała wycinka. Wysokość kary za wycięcie drzewa, które zagraża życiu, bez dopełnienia wszystkich formalności, była taka sama jak wysokość kary przy nieuzasadnionym wycinaniu drzew.

Ustawodawca obniżył wysokość opłat za usunięcie drzew lub krzewów oraz związanych z tym kar administracyjnych, zróżnicował wysokości kar w zależności od okoliczności sprawy, uregulował kwestię usuwania drzew w stanie wyższej konieczności oraz usprawnił procedury związane z wydawaniem zezwoleń na usunięcie drzew. Obecnie obowiązek zakładania i utrzymywania w należytym stanie zieleni i zadrzewień spoczywa na radzie gminy. W ustawie czytamy, że usunięcie drzewa lub krzewu może nastąpić dopiero po uzyskaniu odpowiedniego zezwolenia na wniosek odpowiedniego podmiotu.

Kto wydaje zezwolenie?

Zezwolenie takie wydaje wójt, burmistrz albo prezydent miasta. Przed wydaniem zezwolenia na wycinkę drzewa lub krzewu właściwy organ obowiązany jest dokonać oględzin w zakresie występowania w ich obrębie gatunków chronionych.

Zezwolenia na wycinkę nie potrzeba uzyskiwać w przypadku:

• krzewów, których wiek nie przekracza 10 lat;
• krzewów na terenach pokrytych roślinnością pełniącą funkcje ozdobne, urządzoną pod względem rozmieszczenia i doboru gatunków posadzonych roślin, (wyjątkiem sąkrzewy w pasie drogowym drogi publicznej, na terenie nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków oraz na terenach zieleni).

W brzmieniu przepisu sprzed nowelizacji z obowiązku uzyskania zezwolenia wyjęte były drzewa lub krzewy, których wiek nie przekraczał 10 lat. W praktyce nastręczało to wielu trudności z określeniem ich wieku. W zmienianych przepisach określono wielkości obwodów pnia drzew. I tak obecnie nie potrzeba zezwolenia na wycinkę:

• drzew, których obwód pnia na wysokości 5 cm nie przekracza:

a) 35 cm – w przypadku topoli, wierzb, kasztanowca zwyczajnego, klonu jesionolistnego, klonu srebrzystego, robinii akacjowej oraz platanu klonolistnego;

                     b) 25 cm – w przypadku pozostałych gatunków drzew.

Ponadto nie musimy uzyskiwać zezwolenia na wycinkę między innymi:

• drzew lub krzewów owocowych (z wyłączeniem rosnących na terenie nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków lub na terenach zieleni);
• drzew lub krzewów usuwanych na podstawie decyzji właściwego organu ze względu na potrzeby związane z utrzymaniem urządzeń melioracji wodnych szczegółowych;
• prowadzenia akcji ratowniczej przez jednostki przeciwpożarowej lub inne właściwe służby powołane do niesienia pomocy osobom w stanie nagłego zagrożenia życia lub zdrowia;
• drzew lub krzewów stanowiących złomy lub wywroty usuwanych m. in. przez: jednostki przeciwpożarowej, zarządców dróg, gminne lub powiatowe jednostki oczyszczania, inne podmioty lub osoby, po przeprowadzeniu oględzin przez organ właściwy do wydania zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu, potwierdzających, że drzewa lub krzewy stanowią złom lub wywrot.

Opłaty za wycinkę drzew i krzewów

Termin uiszczenia opłaty ulega odroczeniu na okres 3 lat, jeśli uzależniono wycinkę od nasadzeń zastępczych lub przesadzenia rośliny. Jeżeli przesadzone czy nowe drzewo lub krzew zachowają żywotność przez ten okres, opłata ulega umorzeniu. Natomiast jeśli część roślin z winy posiadacza obumarła, opłata jest proporcjonalna do liczby roślin, które nie zachowały żywotności.

Opłata za usunięcie drzewa lub krzewu zależna jest od obwodu pnia mierzonego na wysokości 130 cm i od tempa przyrostu pnia drzewa na grubość poszczególnych rodzajów lub gatunków drzew oraz współczynników różnicujących stawki w zależności od lokalizacji drzewa.

W Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 25 sierpnia 2016 r. w sprawie opłat za usunięcie drzewa określone zostały stawki opłat za wycinkę drzew w zależności od obwodu pnia i gatunku drzewa lub krzewu i tak np. opłata za wycięcie kasztanowca zwyczajnego o obwodzie do 20 cm (na wysokości 130 cm.) wynosi 370,92 zł, a cisa o tym samym obwodzie 684,44 zł. Od 28.09.2016 r. opłata ta zależna jest również od lokalizacji. Współczynnik lokalizacji dla terenów uzdrowisk wynosi 1,3, a dla terenów wsi 0,4. Każdego roku stawki te ulegają waloryzacji o prognozowany średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, przyjęty w ustawie budżetowej.

Opłaty nie są naliczane za usunięcie m.in.:

• drzew lub krzewów, na których usunięcie nie jest wymagane zezwolenie;
• drzew lub krzewów, na których usunięcie osoba fizyczna uzyskała zezwolenie na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej;
• drzew lub krzewów, które zagrażają bezpieczeństwu ludzi lub mienia w istniejących obiektach budowlanych;
• drzew lub krzewów, które zagrażają bezpieczeństwu ruchu drogowego lub kolejowego albo bezpieczeństwu żeglugi;
• drzew, których obwód pnia mierzony na wysokości 130 cm nie przekracza:

a) 75 cm – w przypadku topoli, wierzb, kasztanowca zwyczajnego, klonu jesionolistnego, klonu srebrzystego, robinii akacjowej oraz platanu klonolistnego,

b) 50 cm – w przypadku pozostałych gatunków drzew,

• krzewów, których wiek nie przekracza 25 lat, w celu przywrócenia gruntów nieużytkowanych do użytkowania rolniczego lub do innego użytkowania zgodnego z przeznaczeniem terenu;
• drzew lub krzewów, które obumarły lub nie rokują szansy na przeżycie z przyczyn niezależnych od posiadacza nieruchomości;
• topoli o obwodzie pnia mierzonym na wysokości 130 cm wynoszącym powyżej 100 cm, nienależących do gatunków rodzimych, jeżeli zostaną zastąpione w najbliższym sezonie wegetacyjnym drzewami innych gatunków.

Uiszczenie opłaty następuje w terminie 14 dni od dnia, w którym zezwolenie na usunięcie drzewa lub krzewu albo decyzje stały się ostateczne, lub w terminie 14 dni od dnia wskazanego w zezwoleniu na usunięcie rośliny jako początek biegu terminu. Za zwłokę w uiszczeniu opłaty pobierane są odsetki. Obowiązek uiszczenia opłat przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku, w którym upłynął termin uiszczenia opłaty.

Przyszłe zmiany

Obecnie konsultowana jest kolejna nowelizacja ustawy o ochronie przyrody, która przewiduje całkowite uwolnienie spod reżimu ustawowego konieczność uzyskania zezwolenia na wycinkę drzew. Zgodnie z proponowanymi przepisami to Rada Gminy w drodze uchwały może, ale nie musi wprowadzić obowiązek uzyskiwania zezwoleń na wycinkę drzew. Decydować będzie również o: przypadkach, w których zezwolenie na wycinkę nie będzie potrzebne; wysokości, sposobie i zasadach ustalania opłat; możliwości i zasadach odraczania terminu opłaty oraz rozkładania jej na raty; zasadach i sposobie ustalania kar administracyjnych itp. W uzasadnieniu ustawodawca podaje, że ma to na celu przeniesienie na poziom lokalny, samorządu gminnego ochronę zadrzewień i zakrzewień. Konieczność wprowadzenia takiej regulacji motywuje potrzebą dostosowania ochrony zadrzewień i zakrzewień do warunków lokalnych (poziomu zadrzewienia, poziomu zanieczyszczenia środowiska, charakteru gminy, liczby mieszkańców i ich zamożności). W obecnym stanie przepisy są jednolite dla całego kraju. Proponowane zmiany są bardzo ryzykowne, z jednej strony prawdą jest, że wycinka drzew lub krzewów powinna być uzależniona od warunków lokalnych, jednakże nie wprowadzając obowiązku ustanowienia aktem prawa miejscowego owych regulacji, może doprowadzić do zupełnego chaosu. Rada Gminy, nie mając obowiązku wprowadzenia regulacji w tej materii, w wielu przypadkach jej nie określi, co przyczyni się do bezkarności w wycinaniu drzew i krzewów.