Jabłka z Ukrainy?

od Jacek Skudlarski , 10 października, 2017

Rok 2016 dla produkcji rolnej na Ukrainie wyróżnił się rekordowym dla tego kraju eksportem oleju słonecznikowego, ziarna zbóż oraz cukru. W ostatnich latach Ukraina znacznie podniosła sprzedaż owoców za granicę. Dostawy ukraińskich jabłek na rynki Unii Europejskiej zwiększyły się od 2013 r. aż o 347 razy.

Ukraina dysponuje znacznym potencjałem produkcyjnym owoców, który wynika ze sprzyjających warunków klimatycznych i glebowych. W skali światowej kraj ten jest zaliczany do państw o średnim poziomie rozwoju sadownictwa. Czołowe miejsce w strukturze gatunkowej ukraińskiego sadownictwa zajmuje jabłoń. Pod względem produkcji jabłek Ukraina zajmuje 12 miejsce na świecie. W ciągu ostatnich pięciu lat rynek tych owoców podniósł się na Ukrainie o 20%, przy czym podaż jabłek rodzimej produkcji zwiększyła się 3,5-krotnie. Choć znaczna część jabłek jest produkowana w małoobszarowych gospodarstwach farmerskich i przydomowych, to wzrasta także udział dużych przedsiębiorstw rolnych, które inwestują w produkcję soków i innych wyrobów owocowych.

Rozwój produkcji jabłek na Ukrainie

Od początku lat 90. XXI w. do 2015 r. na Ukrainie miał miejsce prawie pięciokrotny spadek powierzchni uprawy jabłoni. W latach 2001–03 produkcja jabłek zmniejszyła się tam aż o ponad 80% w porównaniu z drugą połową lat 80. Drastyczny spadek areału tej uprawy miał miejsce w drugiej połowie lat 90.

W pierwszej dekadzie XXI w. na Ukrainie nastąpił wzrost spożycia jabłek. W 2005 r. jednostkowa konsumpcja tych owoców wynosiła ok. 14 kg na osobę, zaś w 2015 r. wzrosło do 23 kg na osobę. 

W 2016 r. powierzchnia sadów jabłoniowych w tym kraju wyniosła 91,6 tys. ha i była o 5 tys. ha niższa niż przed rokiem. Od 2012 r. na zbliżonym poziomie (ok. 56 tys. ha) utrzymuje się powierzchnia sadów jabłoniowych w gospodarstwach przydomowych.

Pomimo spadku powierzchni sadów zbiory jabłek na Ukrainie w 2016 r. wyniosły 1099,2 tys. ton i były porównywalne z poziomem z 1995 roku. Jest to efekt wzrostu plonów, które zwiększały się od 2005 roku. Plon jabłek (119,8 dt/ha) osiągnięty w 2016 r. był jednym z najwyższych od 20 lat.

Wzrost eksportu jabłek z Ukrainy

Udział jabłek w ukraińskim eksporcie owoców ziarnkowych wynosi ok. 95%. Począwszy od 2011 r., eksport tych owoców z Ukrainy się zmniejszał. W 2010 r. poza Ukrainę sprzedano 98 tys. ton jabłek, podczas gdy w 2014 r. wielkość eksportu spadła do poziomu 20 tys. ton. W roku gospodarczym 2014/2015 eksport jabłek z Ukrainy wzrósł do poziomu 40 tys. ton.  W okresie od lipca 2016 r. do lutego 2017 r. z Ukrainy wyeksportowano 10,5 tys. ton jabłek, podczas gdy w analogicznym okresie rok wcześniej wielkość eksportu wyniosła 7,5 tys. ton. 

Głównym rynkiem zbytu ukraińskich jabłek była i nadal pozostaje Rosja, dla której Ukraina stanowiła dotychczas czwartego dostawcę tych owoców. Sytuacja zmieniła się na skutek rosyjskiego embarga na produkty z Ukrainy. Pomimo tego ukraińskie jabłka trafiają na rosyjski rynek poprzez Krym i inne kraje. Obecnie najwięcej tych owoców dostarcza się na Białoruś, która jest ich reeksporterem do Rosji. Rynek tego kraju stanowi 60% eksportu jabłek z Ukrainy. W latach 2014–16 dostawy na Białoruś wzrosły o 63 razy i w 2016 r. wyniosły 9,4 tys. ton. Znacznie zwiększył się też eksport ukraińskich jabłek do krajów azjatyckich. Zbyt tych owoców na rynki UE wzrósł od 2013 r. o 347 razy i w 2016 r. stanowił 1,21 tys. ton.

W roku gospodarczym 2015/2016 Ukraina znacznie rozszerzyła geografię eksportu jabłek. Zaczęły one trafiać na rynki Mołdawii, Rumunii, Gruzji, Kazachstanu, a nawet do Indonezji i Libii.

 Spadek importu

Na przełomie lat 2011–15 o blisko połowę zmniejszył się import jabłek na Ukrainę. Poziom ich sprowadzania był w roku gospodarczym 2015/2016 najniższy od 10 lat. Najwięcej jabłek na Ukrainę zaimportowano w latach 2009–10. Tradycyjnym dostawcą tych owoców na ukraiński rynek jest Polska, na którą przypada 85% importu. Warto jednak zaznaczyć, że całkiem niedawno zdecydowana większość polskich jabłek, które trafiały na Ukrainę, była reeksportowana do Rosji.

Na podstawie serwisów Agravery, Ukrsadprom, UKRSTAT