Jagody goji – wartości odżywcze i uprawa

od Natalia Chodkowska , 13 grudnia, 2016

Jagody goij ze względu na posiadane walory odżywcze, niezbyt duże wymagania środowiskowe i dość łatwą uprawę mogą stać obiektem zainteresowania polskich sadowników.

Jagody goji ze względu na właściwości lecznicze kolokwialnie nazywane są czerwonymi diamentami Wschodu i należą do superfoods, czyli „superżywności”. Od przeszło 2500 lat używa się ich w tradycyjnej medycynie chińskiej. Wykorzystywano je w: chorobach serca, wątroby, płuc, w celu obniżenia poziomu glukozy we krwi czy wzmocnienia odporności organizmu.

Jagody goji są owocami chińskiej rośliny kolcowoju pospolitego lub szkarłatnego (Lycium barbarum L.). Mają charakterystyczny elipsoidalny kształt, ok. 1–2 cm długości i pomarańczowoczerwony kolor. Owoce zbierane są latem i jesienią. Suszenie początkowo odbywa się w cieniu, w kolejnym etapie – na słońcu. Efektem końcowym są suche, twarde owoce z miękkim miąższem. Jagody goji spożywa się na surowo lub suszone, często używane są do soków, win, nalewek, herbaty oraz wykorzystywane do suplementów (tabletki, proszki). Jagody goji smakują podobnie jak żurawina, jednak są mniej słodkie i bardziej cierpkie.

Wartości odżywcze

Jagody goji to znakomite źródło białka (1–2,7% wolnych aminokwasów), ponadto zawierają węglowodany i tłuszcze (w tym pięć nienasyconych kwasów tłuszczowych z grupy omega-6). Są źródłem witamin: C, B1, B2, B6 oraz E oraz składników mineralnych (fosfor, wapń, żelazo, miedź, cynk, selen). Zawierają karotenoidy (stąd barwa owoców) w ilości 0,03–0,5% suchej masy owoców oraz związki polifenolowe (głównie flawonoidy).

Jednak najcenniejszym składnikiem owoców goji jest bioaktywny, rozpuszczalny w wodzie glikokoniugant, zwany kompleksem polisacharydowym LBP (Lycium Barbarum polysaccharides). Zawartość tego składnika w owocach goji szacuje się na poziomie 5–8%. Kompleks odpowiedzialny jest za stymulację układu odpornościowego, a także wpływa na właściwości przeciwutleniające. Wiele badań wskazuje, że kompleks LBP wpływa na wstrzymywanie wzrostu liczby komórek nowotworowych (badania potwierdziły hamowanie wzrostu liczby komórek nowotworowych: sutka, piersi, żołądka, okrężnicy, płuc oraz gruczołu krokowego, apoptoza komórek białaczkowych HL-60). Kompleks polisacharydowy owoców goji pozytywnie wpływa na glikemię, obniża poziom cholesterolu oraz triglicerydów we krwi.

Niektóre doniesienia wskazują, że jagody goji są bogatym, naturalnym źródłem witaminy C (w 100 g suszonych, dojrzałych owoców jest od 20 do 2500 mg witaminy C – w różnych źródłach można znaleźć duże rozbieżności – a w świeżych aż do 148 mg/100 g), która ma korzystny wpływ na układ krążenia. Poza tym pozytywnie oddziałują na wzrok. Zeaksantyna i luteina zawarte w jagodach mają właściwości antyoksydacyjne i chronią siatkówkę oka przed uszkodzeniami wywołanymi przez wolne rodniki. Zalecana dzienna dawka suszonych owoców to 5–12 g (370 kcal w 100 g).

Jagody goji nie są wskazane dla osób przyjmujących leki przeciwzakrzepowe, kobiet w ciąży i karmiących piersią. Należy też uważać na spożycie niedojrzałych owoców goji, ponieważ zawierają one pewne niewielkie ilości toksycznych substancji, np. atropinę, która może doprowadzić do dysfunkcji układu pokarmowego.

Uprawa

Największym potentatem upraw jagód goji są Chiny, ale powszechnie uprawiana są one w rejonie Morza Śródziemnego, południowo-zachodniej i środkowej Azji, Ameryce Północnej i Australii. Obecnie roślina jest uprawiana w wielu rejonach świata.

Krzewy Lycium Barbarum to gatunek z rodziny psiankowatych, dorastający do 1–3 m wysokości. Rośnie, mocno rozgałęziając się. Roślina o pokroju przewieszającym się. Pędy rzadko pokryte cierniami o długości do 2 cm. Liście ciemnozielone, lancetowate, sztywne, wąskie, długości ok. 6 cm, ułożone na pędach naprzemiennie. Niewielkie kwiaty miododajne, o dzwonkowatym kształcie w kolorze fioletowym. Krzew kwitnie od czerwca do września. Jesienią czerwone owoce goji powodują, że krzew staje się atrakcyjną rośliną ozdobną. Roślinę można przycinać, dzięki czemu pobudzimy ją do rozkrzewiania. Dobrze sprawdza się jako cięty, gęsty żywopłot lub do obsadzania skarp.

Lycium Barbarum nie jest wymagająca w uprawie. Roślina jest mrozoodporna (ok. –30°C, jednak w najchłodniejszych rejonach kraju na zimę zaleca się okrywanie krzewu). Wykazuje również odporność na suszę, wysoką temperaturę oraz zanieczyszczenia powietrza. Najlepiej uprawiać krzew na glebach żyznych i przepuszczalnych o odczynie lekko kwaśnym, w stanowisku nasłonecznionym i ciepłym. Źle znosi gleby gliniaste, ciężkie i podmokłe. Posadzone krzewy należy zasilać nawozami mineralnymi lub organicznymi. W pierwszym roku wzrostu krzewów należy je nawozić ok. połowy maja, w kolejnych latach można ograniczyć nawożenie azotowe, a zwiększyć dawki fosforu i potasu.

Jagodę goji uprawia się z nasion lub sadzonek. Należy je wysadzać wiosną na początku sezonu wegetacyjnego lub jesienią. Jesienne sadzenie krzewów zagwarantuje lepszy start roślinom w kolejnym sezonie. Roślina owocuje na przełomie października i listopada, w 2–3 roku po posadzeniu. Z dwuletniego krzewu można uzyskać do 2 kg owoców, które należy zbierać, strząsając na maty lub do pojemników (zbiór ręczny powoduje czarnienie miąższu).