Proces uszlachetniania drzew owocowych można określić jako wegetatywne rozmnażanie w sztucznych warunkach. Dzięki niemu jesteśmy w stanie otrzymać rośliny o większej odporności na działanie niskich temperatur, chorób, a dodatkowo poprawić jakość owoców. Uszlachetnianie przeprowadza się w przypadku roślin zdrewniałych, tj. drzew owocowych lub róż, a także warzyw, np. ogórka lub pomidora.
Na czym to polega?
Najprościej mówiąc, uszlachetnianie polega na umieszczeniu gałązki jednej rośliny na drugiej roślinie, aby ją w ten sposób rozmnożyć i otrzymać roślinę nieróżniącą się pod względem cech morfologicznych, ale np. odporniejszą na choroby. W wyniku przeprowadzonego procesu otrzymuje się roślinę zbudowaną z dwóch różnych genetycznie elementów: podkładki i zraza. Zrastanie tych dwóch elementów odbywa się poprzez komórki kalusa, które wypełniają przestrzeń pomiędzy nimi. W wyniku zrostu podkładki i zraza w jedną całość poprzez złączenie wiązek sitowo-naczyniowych dochodzi do przepływu składników pokarmowych i asymilatów.
Zabieg uszlachetniania najlepiej przeprowadzać na tych samych gatunkach lub odmianach tego samego gatunku roślin. W wyniku większej zgodności fizjologicznej, czyli sympatii, łatwiej dochodzi do prawidłowego zrastania się zraza z podkładką.
Szczepienie jako metoda uszlachetniania
Szczepienie jest jedną z najczęściej używanych metod w celu uszlachetniania i rozmnażania drzew owocowych. Do jego przeprowadzenia niezbędne są: bardzo ostry nóż, tzw. szczepak, paski folii do szczepienia, maść ogrodnicza, podkładki i zrazy. Szczepienie opiera się w głównej mierze na połączeniu zraza odmiany szlachetnej z nieszlachetną podkładką, obwiązaniu dwóch elementów oraz zabezpieczeniu miejsca maścią ogrodniczą. Powodzenie zabiegu uzależnione jest od jak najdokładniejszego dopasowania ścięć zraza i podkładki, dużej powierzchni przylegania drewna, miazgi i kory do siebie oraz starannej pielęgnacji drzew szczepionych.
Istnieje kilka sposobów szczepienia: stosowanie zwykłe i z nacięciem, na przystawkę, w kożuchówkę, w klin, w szparę, boczną szparę, za korę, okulizacja (przeszczepianie jedynie oczka zraza).
Bardzo popularne jest szczepienie poprzez stosowanie. Polega na ścinaniu podkładki pod ostrym kątem, w celu utworzenia jak największej i jak najgładszej powierzchni cięcia, w ten sam sposób należy naciąć dolną część zraza. Dolna część powinna znajdować się pod oczkiem, a przystawka nad oczkiem, aby znajdowało się ono na środku cięcia. Powierzchnia cięcia zraza i podkładki powinna być jak najbardziej dopasowana, co ułatwi prawidłowe zrośnięcie pędów.
Szczepienia wykonuje się najczęściej w okresie wiosny, ponieważ zaczynają wtedy krążyć soki roślinne a korzenie wznawiają swój wzrost. Wiosną przeprowadza się również szczepienia uzupełniające na podkładkach, na których nie przyjęły się oczka z letniej okulizacji. Dodatkowo warto pamiętać, że im wcześniej wykonamy zabieg szczepienia, tym mocniejsze szczepy otrzymamy.
O autorze
Łukasz Zawada
