W procesie plonotwórczym technika nawożenia odgrywa dużą rolę. Właściwe stosowanie nawozów organicznych, połączone z racjonalnym nawożeniem mineralnym oraz odpowiednią uprawą, jest kluczem do utrzymania żyzności gleby.
Gleba jest środowiskiem życia korzeni roślin, które czerpnią z niej wodę, składniki pokarmowe oraz powietrze. Odpowiednia uprawa i nawożenie zapewniają dobrą kondycję gleby, która wyraża się wysokim plonowaniem uprawianych roślin. Nawozy organiczne pełnią istotną rolę w utrzymaniu żyzności gleby dzięki swojemu wielokierunkowemu działaniu. Fakt ten przemawia za potrzebą wykorzystania różnych form materii organicznej do poprawy właściwości każdego typu gleby.
Dlaczego warto stosować nawożenie organiczne?
Podstawą utrzymania żyzności gleby jest wspieranie równowagi biologicznej, dzięki systematycznemu wprowadzaniu substancji organicznych. Najcenniejszą grupą związków, o korzystnym i wielokierunkowym działaniu na właściwości gleby, jest próchnica, czyli humus. Powstająca z obumarłych resztek roślinnych i zwierzęcych materia jest niezastąpiona w utrzymywaniu życia mikrobiologicznego, sprzyja też tworzeniu struktury gruzełkowatej, działając jak strukturotwórcze lepiszcze, które skleja elementarne cząstki gleby w większe agregaty, dzięki czemu nadaje spoistość glebom lekkim, a pulchność glebom ciężkim. Próchnica glebowa ma również właściwości buforujące, szczególnie istotne w warunkach wahania lub niewłaściwego odczynu gleby. Ponadto poprawia stosunki wodno-powietrzne, wpływając dodatnio na napowietrzenie i retencję wodną gleby, co w znacznym stopniu ułatwia uprawę roli. Próchnica dzięki ciemnemu zabarwieniu wpływa również na poprawę właściwości cieplnych gleby poprzez intensywniejsze pochłanianie promieni słonecznych. Prawidłowe warunki rozwoju uprawianych roślin, uzyskane przy pomocy materii organicznej, pozwalają na zbiór obfitych i dobrej jakości plonów.
Jak efektywnie wzbogacać glebę w substancje organiczne?
Podstawowe nawozy organiczne wykorzystywane w ogrodnictwie to: obornik, gnojówka, gnojowica, pomiot ptasi, kompost oraz słoma. Do grupy nawozów naturalnych zalicza się również nawozy zielone, uprawiane jako przedplony, poplony, międzyplony lub wsiewki, w celu przyorania ich zielonej masy. Ze względu na zdolność współżycia z bakteriami brodawkowymi, które wiążą azot atmosferyczny, za najcenniejsze nawozy zielone uznaje się rośliny należące do rodziny bobowatych.
W gospodarstwach ogrodniczych najpowszechniejsze jest stosowanie obornika bydlęcego. Skład tego nawozu może być zróżnicowany przede wszystkim w zależności od stopnia fermentacji. Przyjmuje się, że średnia zawartość składników pokarmowych w oborniku wynosi: 0,5% azotu (N), 0,3% fosforu (P2O5), 0,7% potasu (K2O), 0,2% magnezu (MgO), 0,4% wapnia (CaO). Nawóz zawiera też wszystkie mikroelementy. Uwalnianie tych związków jest rozłożone w czasie: w pierwszym roku rośliny mogą wykorzystać ok. 50% wniesionych z dawką składników, w kolejnych dwóch latach udostępniane jest 20–30% z puli biopierwiastków. Zaleca się nawożenie obornikiem średnio raz na cztery lata, przy czym nie można zapomnieć o konieczności uzupełnienia składników nawozami mineralnymi, których dawkę określa się na podstawie analizy chemicznej gleby oraz w oparciu o wymagania pokarmowe uprawianych roślin.
Odpowiednim terminem wprowadzenia do gleby naturalnych nawozów jest jesień lub wiosna. Bywa, że duże straty wody w okresie wiosennym, szczególnie na glebach lekkich, mogą powodować nadmierne przesuszenie i wpływać niekorzystnie na procesy zachodzące w glebie, dlatego bezpieczniej jest nawozić jesienią. Nawozy organiczne należy bezwzględnie jak najszybciej wymieszać z glebą, aby uniknąć strat plonotwórczego azotu.
Prawo o nawożeniu organicznym
Istnieją regulacje prawne, normalizujące dawki oraz termin i sposób nawożenia organicznego.
Nawozy naturalne i organiczne, z wyjątkiem upraw pod osłonami, mogą być stosowane w okresie od 1 marca do 30 listopada. Po zastosowaniu należy je przykryć lub wymieszać z glebą nie później niż następnego dnia (przepis nie dotyczy nawozów stosowanych w lasach i na użytkach zielonych). Ponadto nawozy naturalne i organiczne w postaci stałej mogą być wprowadzane do gleby w czasie wegetacji roślin (pogłównie) tylko na użytkach zielonych i na wieloletnich uprawach polowych roślin, nieprzeznaczonych do bezpośredniego spożycia przez ludzi (Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowego sposobu stosowania nawozów oraz prowadzenia szkoleń z zakresu ich stosowania (Dz.U. Nr 80, poz. 479).
W kwestii dawkowania nawozów przepisy reguluje tzw. dyrektywa azotanowa (Dyrektywa Rady 91/676/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. (Dz.U.UE68 PL,15/t.2,L375/1,31.12.1991), wprowadzająca ograniczenia dotyczące ilości stosowanych nawozów naturalnych, których roczna dawka może wnieść maksymalnie 170 kg czystego azotu (N)/ha, co daje w przybliżeniu 35 t/ha obornika, 40 m3/ha gnojówki lub 10 t/ha pomiotu ptasiego.
Warto systematycznie wzbogacać glebę w substancje organiczne. Biorąc pod uwagę, że dużą rolę w procesie plonotwórczym odgrywa technika nawożenia, można stwierdzić, że właściwe stosowanie nawozów organicznych, połączone z racjonalnym nawożeniem mineralnym oraz odpowiednią uprawą, jest kluczem do utrzymania żyzności gleby.
O autorze
Anna Ewa Michowska
Niestety te terminy obowiazuja tylko na papierze. W praktyce odpowiednio duza plyta to strata ziemi/pola/podworka. Po co skladowac sobie pod nosem jak mozna wywiesc na pole. Szkoda, ze niektorzy nie wiedza/zapominaja, ze nawet naturalne metody nieumiejetnie stodowane moga bardziej zaszkodzic a nie pomoc.
Rośliny czerpią wiele składników z gleby więc od jej jakości zależy jakość tego co urośnie. Prawidłowe nawożenie sprawia że rośliny są zdrowe, dorodne i dają dobre plony. Niestety przenawozenie i brak wiedzy w tej dziedzinie moze zaszkodzić nie tylko roślinom ale i spożywających je ludziom.